Khu vực có nguy cơ nhiễm Ebola từ động vật lớn hơn mọi dự đoán

Tuy nguy cơ lây bệnh thực sự từ động vật sang người là khá thấp - với chỉ 30 trường hợp được xác nhận từ trước đến nay - song diện tích trải rộng về mặt địa lý làm tăng khả năng xuất hiện những ổ dịch trên người trong tương lai, vốn luôn bắt đầu với việc vi rút vượt qua hàng rào ngăn cách giữa các loài.

Khu vực có nguy cơ bao trùm những nước từ miền bắc của lục địa này (như Nigeria) xuống đến miền nam (như Mozambique), nhóm các chuyên gia cho biết trên tạp chí eLife.

Những nước chưa từng gặp trường hợp nào lây bệnh từ động vật sang người, nhưng có nguy cơ là Angola, Burundi, Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Ethiopia, Ghana, Liberia, Madagascar, Malawi, Mozambique, Nigeria, Rwanda, Sierra Leone, Tanzania và Togo.

Những trường hợp lây bệnh từ động vật trên người trước đó đã được báo cáo ở Cộng hòa Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Gabon, Guinea, Bờ biển Ngà, Nam Sudan và Uganda. Danh sách được mở rộng cho thấy khu vực có nguy cơ “rộng hơn mọi dự đoán trước đây”.

"Chúng ta đã thấy rằng quần thể dân cư sống trong khu vực có nguy cơ đang lớn hơn, di chuyển nhiều hơn và có liên kết quốc tế tốt hơn so với khi bệnh được phát hiện lần đầu tiên ở Zaire năm 1976”, các tác giả viết. “Hệ quả là khi thảm họa xảy ra, khả năng nó sẽ lan rộng trong quần thể dân cư sẽ lớn hơn, nhất là ở những khu vực có hạ tầng y tế yếu kém”.

Điều này lại càng đe dọa những nền kinh tế và hệ thống chăm sóc sức khỏe vốn đã mỏng manh.

Tổng số 22,2 triệu người đang sống tại những khu vực bị ảnh hưởng ở 22 quốc gia – khoảng 21,7 triệu (97%) trong số này là ở những vùng nông thôn.

Vụ dịch Ebola hiện nay là lớn nhất trong lịch sử 40 năm của căn bệnh này, đã giết chết hơn 2.000 người trong số gần 4.000 người nhiễm bệnh Tây Phi tính từ tháng 12 năm ngoài đến 31/8 năm nay, theo số liệu của WHO

Dịch đang phố biến hơn “rõ rệt”

Vụ dịch hiện nay xuất hiện đầu tiên ở Guinea, từ đó lan sang Liberia, Sierra Leone và Nigeria. Các nhà nghiên cứu cũng cho biết tần số các vụ dịch Ebola đã tăng “rõ rệt” kể từ năm 2000.

Điều này có thể giải thích bởi việc con người ngày càng khai phá sâu hơn tới những vùng rừng nhiệt đới hẻo lánh, nơi sinh sống của những động vật bị bệnh, và vi rút dễ dàng lan tràn hơn nhờ sự bùng nổ của dân số đô thị và du lịch toàn cầu.

Các nhà khoa học kêu gọi giám sát chặt chẽ hơn, bao gồm xét nghiệm dơi ở những nước có nguy cơ cao để xem liệu chúng có phải là ổ chứa vi rút hay không. "Sự kết nối gia tăng của khu vực châu Phi có nghĩa bệnh Ebola hiện là vấn đề khiến quốc tế lo ngại”, nhóm nghiên cứu cảnh báo, đồng thời nhấn mạnh dịch vẫn khó có khả năng xảy ra ở các nước phương Tây với hệ thống y tế vững chắc.

"Có thể hạn chế lây nhiễm thứ phát nhờ phát hiện hiệu quả các ca bệnh và những biện pháp cách ly. Nhưng ở những nơi không làm được điều này, do thiếu cơ sở vật chất, kém hiểu biết về bệnh hoặc do không tin tưởng vào các phương pháp y học, thì những ca bệnh thứ phát có thể tiếp tục xảy ra”, như trong vụ dịch hiện nay ở Tây Phi.

Nghiên cứu đã thu thập số liệu về nhiễm vi rút Ebola trên các loài linh trưởng và dơi ăn hoa quả, sự lan tràn vi rút trên người và các yếu tố môi trường. Nhóm nghiên cứu không xem xét nguy cơ bệnh lan rộng ở người.

30 trường hợp lây bệnh từ động vật sang người được biết kể từ năm 1976 đến nay đã gây ra 23 vụ dịch ở châu Phi. Trước vụ dịch lần này, vi rút Ebola đã gây ra 2.322 ca bệnh, chủ yếu do chủng Zaire.

Cẩm Tú

Theo Channelnewsasia